Zaburzenia lękowe to grupa zaburzeń psychicznych, w których głównym objawem jest nadmierny, uporczywy i nieproporcjonalny do sytuacji lęk. Wykracza on poza zwykłą reakcję na trudne wydarzenia i często nie ma wyraźnej przyczyny. Potrafi utrzymać się nawet po usunięciu źródła stresu.

Przewlekły lęk może powodować dokuczliwe trudności w codziennym funkcjonowaniu, utrudniając życie osobiste, relacje społeczne oraz aktywność zawodową, a także wpływając negatywnie na zdrowie psychiczne i emocjonalne.

Stany lękowe i zaburzenia lękowe charakteryzuje kilka istotnych cech:

Nadmierne zamartwianie się: lęk często towarzyszy codziennym sprawom, takich jak zdrowie, praca, relacje, rodzina, nawet jeśli nie ma ku temu istotnych powodów.

Objawy fizyczne: najczęściej kołatanie serca, duszności, drżenie, pocenie się, uczucie dławienia się, uciski, bóle, mdłości czy nasilone napięcie mięśni.

Unikanie sytuacji lękowych: świadome lub podświadome unikanie miejsc, osób lub czynności, które kojarzą się lub wywołują lęk.

Poczucie utraty kontroli: lęk wydaje się nie do opanowania i przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu.

Ponadto mogą pojawić się trudności z koncentracją, pamięcią, gonitwa myśli, niskie poczucie własnej wartości, wycofanie społeczne, nadmierna ostrożność lub nadwrażliwość emocjonalna.

Stan lękowy nie zawsze wygląda tak samo – może objawiać się jako przewlekłe zamartwianie się, nagłe ataki paniki, unikanie sytuacji społecznych czy intensywny strach przed konkretnymi obiektami lub sytuacjami.
Z tego powodu stany lękowe zostały sklasyfikowane. Do najczęstszych zaburzeń nerwicowych (lękowych) należą:

Zaburzenie lękowe uogólnione (GAD): przewlekły lęk dotyczący wielu aspektów życia, najczęściej w zwykłych codziennych sytuacjach.

Zaburzenie lękowe z napadami paniki (PD): epizody nagłego, silnego lęku (napady paniki), bez wyraźnego czynnika wyzwalającego, z nasileniem zazwyczaj w ciągu 10 minut.

Fobia społeczna (lęk społeczny): wynikający na przykład z obway przed oceną lub krytyką w sytuacjach społecznych.

Fobie specyficzne: intensywny lęk przed określonymi obiektami lub sytuacjami (np. klaustrofobia – strach przed zamkniętymi przestrzeniami).

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD): natrętne myśli (obsesje) i przymusowe działania (kompulsje).

Zespół stresu pourazowego (PTSD): lęk związany na przykład z przeżytą traumą, tragedią życiową, dużym stresem.

Leczenie zaburzeń lękowych obejmuje następujące, indywidualnie zaordynowane formy terapii:

Terapia, między innymi:
– psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT):
pomaga identyfikować i zmieniać myśli oraz zachowania związane z lękiem.
– terapia ekspozycyjna:
nauka umiejętności radzenia sobie ze stresorem, stopniowe narażanie na sytuacje wywołujące lęk w celu zmniejszenia jego intensywności.

Farmakoterapia, m.in.:
– leki przeciwdepresyjne,
– leki przeciwlękowe,
– beta-blokery.

Techniki relaksacyjne:
– medytacja,
– ćwiczenia oddechowe,
– joga.

Wsparcie społeczne:
– grupy wsparcia,
– rozmowy z bliskimi, psychologiem,
– udział w terapiach grupowych.

Zdrowy styl życia:
– regularna aktywność fizyczna,
– zbilansowana dieta i odpowiednia ilość snu,
– unikanie kofeiny, alkoholu i innych substancji stymulujących.

Pomocy specjalistów należy szukać, gdy lęk lub stany lękowe:

• utrzymują się przez dłuższy czas i nie ustępują mimo prób radzenia sobie z poczuciem lęku lub
• zaczynają wpływać na codzienne życie, utrudniając pracę, naukę oraz normalne funkcjonowanie, a także prowadząc do problemów w relacjach, rodzinie albo innych sferach życia lub
• towarzyszą im intensywne objawy fizyczne, takie jak kołatanie serca, duszności czy bóle brzucha lub
• prowadzą do unikania sytuacji lub miejsc, które wcześniej nie budziły niepokoju.
• powodują poczucie bezradności, utraty kontroli lub myśli o samookaleczeniu czy nawet samobójstwie.

W takich przypadkach należy niezwłocznie skonsultować się z psychologiem, psychiatrą lub ewentualnie lekarzem pierwszego kontaktu, aby uzyskać profesjonalne wsparcie.